Richtlijn

Samenvatting door: W.P. Metsaars

Herziening Nederlandse richtlijn hallux valgus

De prevalentie van hallux valgus varieert tussen de 2 en 44%, afhankelijk van de populatie en gebruikte criteria. In 80% van de gevallen is pijn de voornaamste klacht. Sinds het verschijnen van de vorige richtlijn zijn er belangrijke ontwikkelingen geweest in de behandeling van de hallux valgus, zowel op conservatief als op operatief vlak. Zo zijn er groepen geïdentificeerd die mogelijk een slechtere uitkomst na chirurgie hebben. Ook is de minimaal invasieve techniek opgenomen in deze richtlijn.

Over de richtlijn1

  • De richtlijn is bewerkt en goedgekeurd, namens de richtlijncommissie door: drs. W.P. Metsaars, d.d.: 08-10-2021.
  • Validiteitsperiode: oktober 2021- uiterlijk in 2026 beoordeling of revisie noodzakelijk is.
  • Deze richtlijn is geactualiseerd door de procedure voor richtlijnontwikkeling en werd ondersteund door het Kennisinstituut van de Federatie Medisch Specialisten en gefinancierd door Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten.

Conservatief

  • Overweeg de klinische Manchester-score (figuur 1) - waarbij ten opzichte van een rechte hallux in elke categorie de valgus hoek met 15° toeneemt - om de mate van scheefstand te beoordelen en therapie te kunnen inzetten.2 Bij milde hallux valgus (Manchester B en C) kan oefentherapie worden overwogen.3 Geef bij voorkeur iedereen een schoenadvies en beschouw steunzolen, ortheses of orthopedische schoenen als complementaire therapie.

Figuur 1. Manchester score: klinische beoordeling van de scheefstand, waarbij ten opzichte van een rechte hallux in elke categorie de valgus hoek toeneemt met 15 graden.

Indicatiestelling

  • Overweeg chirurgie bij onvoldoende effect van conservatieve behandeling, maar ook bij te verwachten secundaire schade zoals beginnende artrose of (sub)luxatie van de laterale MTP’s, of herhaaldelijke infectie van de bunion.
  • Röntgenfoto: belaste voor-achterwaartse (AP) en belaste laterale opname, meet de hallux valgus hoek (HVA), de Inter Metatarsaal hoek (IMA) en de Distale Metafysaire Articulaire hoek (DMAA, figuur 2).

Figuur 2. Meten van de hoeken: hallux valgus hoek (HVA), de Inter Metatarsaal hoek (IMA) en de Distale Metafysaire Articulaire hoek (DMAA).4

  • Wees terughoudend bij co-morbiditeit zoals vaatproblematiek, reumatoïde artritis, diabetes, neuropathie, ernstige osteoporose en roken.
  • Voer een bilaterale correctie uit indien er postoperatief een belaste mobilisatie is toegestaan en er geen nadelig effect te verwachten is op de revalidatie.

Chirurgie

  • Kies een techniek waarbij een adequate correctie kan worden bereikt en het MT1 kopje geplantariseerd en niet overmatig verkort wordt (figuur 3).
  • Verricht GEEN distal soft tissue procedure (DSTP) bij een milde hallux valgus.5
  • Verwijs patiënten met een metatarsus adductus (kleine IMA, grote HVA) naar een gespecialiseerde voetchirurg. Er is waarschijnlijk een groter risico op complicaties, recidief en re-operaties.
  • Verwijs patiënten met een platvoet en rotatie van de hallux en patiënten met een juveniele hallux valgus eventueel naar een gespecialiseerde voetchirurg. Deze groepen hebben mogelijk een hoger recidief risico.
  • Overweeg minimaal invasieve chirurgie alleen bij milde tot matige hallux valgus en mits de operateur over voldoende kennis, opleiding en ervaring beschikt. Fixeer met schroef (geen Kdraad). Gebruik geen uitstekende en/of gewrichtsoverbruggende Kdraden.

Stroomschema

Figuur 3. Stroomschema van de chirurgische behandeling van hallux valgus.

Nabehandeling Patiënten met MT1 correctie osteotomie: verband in combinatie met achtervoetloopschoen, daarna (afneembaar) voorvoetgips (spica) in combinatie met achtervoetloopschoen. Bij complicaties: voorkeur voor een vast voorvoetgips voor ten minste zes weken na de ingreep. Patiënten met MTP1 artrodese: gipsschoen met teenbrug of met spica of een verband (afhankelijk van het gebruikte fixatiemateriaal onbelast) tot één tot twee weken postoperatief. 1 -2 weken postoperatief: gipswissel naar belastbaar gips. Start daarna opbouwend met belasten op geleide van de pijn. Patiënten met TMT-1 artrodese (Lapidus): onderbeengips (achterspalk) met teenplateau voor ten minste één tot twee weken postoperatief, daarna belastbaar gips. Na radiologische bevestiging van consolidatie kan gips worden verwijderd en worden begonnen met belasten (op zijn vroegst zes weken postoperatief).

Literatuursuggesties

  • Elshazly O, Abdel Rahman AF, Fahmy H, Sobhy MH, Abdelhadi W. Scarf versus long chevron osteotomies for the treatment of hallux valgus: A prospective randomized controlled study. Foot Ankle Surg. 2019;25(4):469-477. doi:10.1016/j.fas.2018.02.017.
  • Faber FW, Kampen PM van, Bloembergen MW. Long-term results of the Hohmann and Lapidus procedure for the correction of hallux valgus: a prospective, randomised trial with eight- to 11-year follow-up involving 101 feet. Bone Joint J. 2013;95-B(9):1222-1226. doi:10.1302/0301-620X.95B9.31560.
  • Glazebrook M, Copithorne P, Boyd G, et al. Proximal opening wedge osteotomy with wedge-plate fixation compared with proximal chevron osteotomy for the treatment of hallux valgus: a prospective, randomized study. J Bone Joint Surg Am. 2014;96(19):1585-1592. doi:10.2106/JBJS.M.00231.
  • Okuda R, Kinoshita M, Yasuda T, Jotoku T, Kitano N, Shima H. The shape of the lateral edge of the first metatarsal head as a risk factor for recurrence of hallux valgus. J Bone Joint Surg Am. 2007 Oct;89(10):2163-72. doi: 10.2106/JBJS.F.01455. PMID: 17908892.

Referenties 1. Richtlijn hallux valgus 2. Garrow AP, Papageorgiou A, Silman AJ, Thomas E, Jayson MI, Macfarlane GJ. The grading of hallux valgus. The Manchester Scale. J Am Podiatr Med Assoc. 2001 Feb;91(2):74-8. doi: 10.7547/87507315-91-2-74. PMID: 11266481. 3. Abdalbary SA. Foot Mobilization and Exercise Program Combined with Toe Separator Improves Outcomes in Women with Moderate Hallux Valgus at 1-Year Follow-up A Randomized Clinical Trial. J Am Podiatr Med Assoc. 2018 Nov;108(6):478-486. doi: 10.7547/17-026. Epub 2018 Apr 23. PMID: 29683337. 4. Coughlin MJ, Mann RA, Saltzman CL. Surgery of the foot and ankle. Mosby-Elsevier. 5. Easley ME, Kelly IP. Avascular necrosis of the hallux metatarsal head. Foot Ankle Clin. 2000 Sep;5(3):591-608. PMID: 11232399. 6. Kim JS, Young KW. Sesamoid Position in Hallux Valgus in Relation to the Coronal Rotation of the First Metatarsal. Foot Ankle Clin. 2018 Jun;23(2):219-230. doi: 10.1016/j.fcl.2018.01.003. PMID: 29729796.

Inhoud