Voorwoord

Richtlijnen, standpunten, protocollen, adviezen, leidraden: allemaal pogingen om ons als orthopeden op het rechte pad te houden. U kent wellicht enkele richtlijnen en standpunten van de NOV en u verbaast zich misschien over de verschillen in protocollen die tussen ziekenhuizen en mogelijk zelfs binnen een ziekenhuis bestaan. Wellicht neigt u zelfs naar het standpunt dat al die regeltjes leiden tot kookboekgeneeskunde en dat er geen recht wordt gedaan aan het individu, zowel als patiënt als specialist? Kijkend naar mijnwoordenboek.nl is er een veelvoud aan interpretaties voor het woord ‘richtlijn’ met gevolgen voor onze dagelijkse praktijk: 1) Aanwijzing 2) Advies 3) Alignement 4) Bindend voorschrift 5) Criterium 6) Directief 7) Gereedschap 8) Gereedschap van een metselaar 9) Kompas 10) Norm 11) Regel 12) Richtsnoer 13) Rooi 14) Rooilijn 15) Schootlijn 16) Vizierlijn 17) Voorschrift. Soms worden ze strikter geïnterpreteerd dan wiskundige wetmatigheden, soms wordt er een loopje genomen met de inhoud en wordt gedaan “Wat men altijd al deed en niet zal gaan veranderen omdat men het altijd al zo deed en het ging toch goed?” Of zoals een gerespecteerd collega mij laatst vertelde hoe hij richtlijnen zag: “… als de lantarenpalen waar je met je dronken kop na een feestje houvast aan hebt als je naar huis waggelt, niet echt een rechte lijn, af en toe wat links, dan weer wat rechts, maar thuiskomen gaat prima.” Of dit een autobiografische ontboezeming was heb ik niet nagevraagd, maar herkenbaar was het wel. En dat is dan weer niet autobiografisch… Her en der rondvragend wordt een richtlijn gezien als een standaard wijze van handelen waar je gemotiveerd van mag afwijken. Die standaard wijze is gebaseerd op wetenschap maar in de commissies zitten ook niet-orthopeden, die hun zienswijze uiteraard ook in de richtlijn verwoord willen zien. Dit beseffende is het dus zaak om die motivatie te kunnen verwoorden zonder defensief te worden en achter elke deviatie een kwaadwillende jurist te vermoeden. In die motivatie om af te wijken zit dus enerzijds de ruimte kookboekgeneeskunde te vermijden, de laatste regel van evidence based medicine te honoreren (pas de bestaande evidence toe op het individu) en anderzijds te beseffen en te formuleren wat er dan zo anders is aan die individuele patiënt (anders dan de patiënten in de trials die de basis zijn voor de richtlijn) wat maakt dat je van de richtlijn afwijkt (en dat zou je dan weer shared decision making kunnen noemen). In deze editie zien we dat er een link wordt gemaakt naar de producten van de richtlijncommissies met de presentaties die op de NOV-webinar begin dit jaar zijn gegeven. Nu kunt u wellicht menen dat dit dus dubbelop is, maar daarvoor hebben we als redactie goede redenen. Ten eerste zijn deze wetenschappelijke onderbouwingen dermate richtinggevend voor u dat de redactie hoopt u hiermee de lantarenpalen te bieden die de dagelijkse praktijk letterlijk verlichten en het pad naar een veilige thuishaven tonen. En ten tweede kan deze wetenschappelijke arbeid niet genoeg belicht worden. Hulde aan de richtlijncommissieleden! Sterkte met gemotiveerd afwijken!