Nieuw: platform patients-like-me
Tool toont resultaten van patiënten met een kunstknie
In maart 2022 is het ZonMW-project Verduurzamen Uitkomstgerichte Zorg gestart. Uitkomstinformatie helpt om de best passende zorg te bieden en om samen met de patiënt te beslissen. Daarom is het belangrijk om het gebruik van uitkomstinformatie in de praktijk optimaal te ondersteunen en deze data voldoende plek te geven binnen beleid om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Eén van de showcases van het project Verduurzamen Uitkomstgerichte Zorg was knieartrose. Met de uitkomstinformatie die op dit moment in de LROI beschikbaar is, is een tool met uitkomstinformatie van patiënten met een kunstknie ontwikkeld.
Anneke Spekenbrink-Spooren is als onderzoeker bij de LROI betrokken bij de ontwikkeling van de tool met uitkomstinformatie voor patiënten: ‘Het gaat om een tool die resultaten toont van patiënten met een kunstknie. Deze wordt beschikbaar gesteld op www.zorgvoorbeweging.nl, de website met patiëntinformatie van de Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV). Voor zover bekend is dit de eerste openbaar te bereiken tool met landelijke uitkomstinformatie in Nederland. Door vier vragen in te vullen (geslacht, leeftijdscategorie, gewicht en lengte) krijgen patiënten uitkomstinformatie te zien van patiënten met diezelfde kenmerken. Deze uitkomstinformatie dient ter ondersteuning bij het gesprek tussen de patiënt en de orthopedisch chirurg.’
Anneke Spekenbrink-Spooren
Vervolgstappen
‘Binnenkort breiden we de patiënten-zoals-ik-tool uit met uitkomstinformatie van patiënten met een totale heupprothese. In de toekomst willen we het platform nog verder uitbreiden met de overige uitkomstdomeinen van de uitkomstenset knieartrose uit het Programma Uitkomstgerichte Zorg. En ooit hopen we ook over uitkomstinformatie van conservatieve behandelingen te beschikken, om de keuze voor een behandeling optimaal te kunnen ondersteunen.’
Wat is uitkomstinformatie?
Uitkomstinformatie gaat over de resultaten van een behandeling. Die worden bijgehouden door artsen en steeds vaker ook door patiënten. Bij artsen ligt de focus op het medische/klinische deel, zoals het aantal geslaagde operaties of het aantal complicaties. Bij patiënten ligt de focus op de uiteindelijke uitkomst; wat kán ik weer na een operatie? Heb ik nu minder pijn dan voorheen? En kan ik weer aan het werk? Met deze uitkomstinformatie zijn patiënten beter in staat om, samen met hun behandelaar, te beslissen voor de beste behandeling
Inzetten uitkomstinformatie in de praktijk
Uitkomstinformatie kan patiënten en dokters helpen om samen een weloverwogen keuze te maken over de zorg die het beste past bij de patiënt. Maar hoe werkt dat nou in de spreekkamer tussen arts en patiënt?
We vroegen het aan Perry Jaspers, orthopedisch chirurg in het Bernhoven Ziekenhuis in Uden, voorzitter van de Commissie Kwaliteitsvisitatie en lid van de Commissie Kwaliteit. Wat vindt hij van het gebruik van uitkomstinformatie en het patients-like-me-platform?
Perry Jaspers: ‘De grootste zorg bij voorlichting aan patiënten is dat er verkeerde verwachtingen ontstaan. Dat wil je voorkomen. Ik zet een keuzehulp van PatientPlus in bij het eerste consult voor patiënten die eventueel in aanmerking komen voor een prothese. Zo’n keuzehulp geeft inzicht in voor- en nadelen van de behandeling. Patiënten kunnen de keuzehulp thuis bekijken en invullen en bij het tweede consult of via een telefonische afspraak nemen we de keuzehulp samen door en nemen we de beslissing om conservatief te behandelen of te opereren. Het risico van vooraf toesturen van de keuzehulp is dat iemand misschien voor een operatie kiest, terwijl dat niet aan de orde is. Wanneer je dan als orthopedisch chirurg moet zeggen ‘dat gaan we niet doen’, heb je een heel vervelend gesprek.’
Perry Jaspers
Hoe ziet Perry Jaspers het gebruik van het patients-like-me-platform? ‘De huisarts kan de link naar het patients-like-me-platform doorgeven aan patiënten bij doorverwijzing naar de orthopedisch chirurg. Zo kunnen patiënten zich vooraf goed informeren. Aan dit platform zijn geen kosten verbonden voor de zorginstellingen en het geeft patiënten de eerste basisinformatie. Zo komen ze al iets te weten over de resultaten van de behandeling met een kunstknie. Het vormt mede een basis voor het samen beslissen. Ook fysiotherapeuten kunnen bijvoorbeeld verwijzen naar het patients-like-me-platform.’
Tips en tricks
Perry Jaspers: ‘Keuzekaarten, keuzehulpen en het patients-like-me-platform zijn hulpmiddelen. Alles staat of valt met de juiste gesprekstechniek, daar moet je echt aandacht aan besteden en training in volgen. Je moet er altijd voor waken om onbedoeld te sturen, je mag patiënten geen woorden in de mond leggen. Het gaat erom dat je patiënten inzicht geeft in wat ze kunnen verwachten en helpt om te beslissen wat zij zelf willen. Wat mensen zelf willen kan mede bepalend zijn voor het kiezen van de behandeling. En natuurlijk ben je nog steeds verplicht om patiënten goed voor te lichten en mag je eigen intuïtie een rol spelen. Wij merken dat er sinds we zoveel aandacht schenken aan het samen beslissen ongeveer 7% minder operaties plaatsvinden. Dat betekent wel iets.’ Wat betreft het patients-like-me-platform geeft Perry aan: ‘Het mooie daarvan is dat patiënten thuis al kunnen kijken naar de informatie en dus beter voorbereid de spreekkamer in komen. Je moet er wel voor zorgen dat je de data up-to-date houdt en elk jaar de nieuwe uitkomstinformatie verwerkt.’
Verwachtingenmanagement
Kirsten Veenstra, orthopedisch chirurg bij de Sint Maartenskliniek en secretaris bij de NOV, gebruikte het patients-like-me-platform een paar keer in de spreekkamer om het uit te testen.
‘Voordeel voor patiënten is dat je voorafgaand aan een ingreep informatie kunt geven over grote groepen vergelijkbare patiënten. Samen beslissen gaat dan bijna vanzelf’, ervaart Veenstra. ‘Ik kan een patiënt nu nog beter laten zien wat de mogelijke invloed is op de pijn en wat een prothese weer mogelijk maakt. Met het patients-like-me-platform kun je makkelijk cijfermatig inzicht geven in pijn en hersteltijd, en in de soms blijvende beperkingen en nadelen. Voor het gebruik in de spreekkamer zelf is het minder geschikt. Dat kost toch veel tijd. Ik zou het meegeven nadat je als orthopeed de optie voor een knieprothese ziet. Eventueel samen met de keuzehulp. Uit onderzoek blijkt dat patiënten die met goede voorkennis kunnen meebeslissen over hun behandeling, daar ook tevredener over zijn. Zelfs bij eventuele complicaties. Dat heeft heel veel te maken met verwachtingenmanagement. Toen ik het patients-like-me-platform uitprobeerde zei een patiënt ‘o, dus het helpt niet altijd’. En dat besef is eigenlijk precies wat je wil bereiken. Een operatie is geen heilige graal.’
Kirsten Veenstra
Wat vinden patiënten van het nieuwe platform patients-like-me?
Marijke Zegers zat in de patiëntengroep die het patients-like-me-platform bekeek tijdens de ontwikkelperiode. Wat vindt zij, als ervaringsdeskundige met een nieuwe knie, van dit platform?
‘Ik denk dat het een mooi middel is voor patiënten om zich voor te bereiden op een gesprek met een orthopedisch chirurg. Het is goed dat het beeldend is met die groene, oranje en rode poppetjes. Zelf kreeg ik bij mijn knie-operatie via de Patient Journey in ziekenhuis Bernhoven precies van dag tot dag te zien wat ik kon verwachten voor, tijdens en na de operatie. Je wordt dan meegenomen in het proces als de beslissing om te opereren eenmaal is genomen. Het patients-like-me-platform is een mooie aanvulling daarop. Dit platform kan mensen helpen bij het nemen van een beslissing om wel of niet te opereren en ook om zich voor te kunnen bereiden met het gesprek met de chirurg. Ook in de spreekkamer kunnen orthopedisch chirurgen er gebruik van maken, als daar tenminste tijd voor is. Het lijkt me ook een hulpmiddel voor de orthopedisch chirurg om patiënten - zeker laaggeletterden en anderstaligen - zo goed mogelijk voor te lichten. Deze patiënten zijn vaak geneigd om te denken ‘De arts weet het wel’, omdat zij vaak niet kunnen overzien wat hun te wachten staat.
Marijke Zeegers
Het patients-like-me-platform is de komende maanden voor orthopedisch chirurgen opengesteld. Daarna komt het openbaar beschikbaar via de patiëntenwebsite www.zorgvoorbeweging.nl.